Izmir – Miejsca, które warto zobaczyć

Spacer po mieście najlepiej zacząć od obejrzenia Izmiru i okolic z góry Pagus (180 m n.p.m.), na której stoi Kadifekale (Aksamitna Twierdza), a która znajduje się na południowy zachód od centrum. Dojście na wzgórze przez starą dzielnicę jest nieco trudne, ale zadanie to ułatwi zamieszczony plan. Spróbujmy jednak wejść w dzielnicę pod wzgórzem, dając się poprowadzić ścieżce, która jakby specjalnie wytyczona jest pomiędzy biednymi, zaniedbanymi domami. Być może zawiedzie nas prosto pod bramy twierdzy. Możemy też dojechać tam autobusem miejskim z napisem Kadifekale, odchodzącym z przystanków w okolicach Konak Meydani. Wzgórze było głównym punktem obronnym miasta, od którego podwójne mury ciągnęły się do zatoki. Jedyną pozostałością po dawnych fortyfikacjach jest właśnie Aksamitna Twierdza. W czasach starożytnych znajdował się tu Akropol, a później wzgórze z cytadelą spełniało jedynie funkcje obronne. Możemy wejść na mury (za bramą, z prawej strony w narożu znajdują się stopnie) i podziwiać niekoniecznie piękne, ale robiące wrażenie widoki na ogromne miasto oraz zatokę. Dzisiejszy stan umocnień zachował się w dużej części z czasów bizantyńskich, aczkolwiek zdecydowana większość to pozostałości po Osmanach.

Właściwie jedynym archeologicznym zabytkiem po dawnej Smyrnie jest agora, leżąca w samym centrum miasta, którą dobrze widać z Kadifekale. W starożytnych miastach agora pełniła funkcję rynku (targu) i miejsca powszechnych zgromadzeń. Miała przeważnie kształt czworoboku otoczonego kolumnowymi portykami (stoa). Widoczne ruiny pochodzą z czasów cesarza rzymskiego Marka Aureliusza (161 – 180), gdyż oryginalna struktura (połowa II w. p.n.e.) została zrównana z ziemią wskutek jej trzęsienia w 178 r. Plac agory mierzy ok. 180×120 m, a kilkanaście zachowanych kolumn stoa reprezentuje porządek dorycki. Po północnej stronie znajdywały się liczne sklepy pod arkadami wysokimi na dwa piętra. Wiele znalezionych przez archeologów na agorze posągów i przedmiotów można obejrzeć w Arkeoloji Muzesi (Muzeum Archeologiczne), usytuowanym niedaleko Konak Meydani (na południe), obok parku Turgutreis, czynnym codziennie (prócz poniedziałków) w godz. 8.30 – 16.30, wstęp: 2 USD, studenci: 1 USD. Eksponaty z czasów rzymskiej Smyrny to przede wszystkim dwie płaskorzeźby przedstawiające Neptuna i Demeter, czyli najważniejsze bóstwa, od których zależeć miał dobrobyt miasta. Neptun był bowiem bogiem morza, a Demeter boginią płodności i urodzaju. Inną atrakcją muzeum jest głowa ogromnego posągu cesarza Domicjana (81 – 96) pochodząca ze świątyni w Efezie. Uwagę zwraca również piękny fryz z reliefem (ok. 250 r. p.n.e.) przywieziony z grobowca w Belevi. Ekspozycja obejmuje ponadto sarkofagi rzymskie, fragmenty świątyni Ateny z Bayrakli oraz liczne przedmioty codziennego użytku, w tym wyroby ze srebra i złota.

Obok Muzeum Archeologicznego w dużym, starym budynku mieści się Etnografya Muzesi (Muzeum Etnograficzne), czynne codziennie (prócz poniedziałków) w godz. 8.30 – 16.30, wstęp: 0,7 USD, studenci: 0,35 USD. Obejrzeć tu można bardzo ciekawe zbiory rękodzieła i sztuki tureckiej oraz odtworzone wnętrza z czasów osmańskich. Prezentowane dywany są rzadkimi i pięknymi okazami, a wyroby ze szkła zwracają uwagę delikatnością i sumiennym wykonaniem. Z muzeum można pójść na Konak Meydani, od którego zaczyna się dzielnica bazarowa. Wieża zegarowa w mauretańsko-islamskim stylu jest niemalże symbolem miasta, a to z tej prostej przyczyny, że w Izmirze nie ma zabytków powalających na kolana, a wieżę bardzo łatwo można skojarzyć. Postawił ją sułtan Abdulhamid II (1876 – 1909) w 25. rocznicę rozpoczęcia swego panowania, czyli w 1901 r. Sponsorem był ponoć cesarz niemiecki Wilhelm 11. Na placu stoi również Konak Camii (1794), ładny meczecik wyłożony z zewnątrz kolorowymi kafelkami z Kiitahyi.

Na zachód od placu możemy wejść w dzielnicę bazarową i główną tu ulicę – Anafartalar Caddesi. Idąc wzdłuż niej, natrafimy na kilka zabytkowych meczetów; niektóre z nich (np. Hisar Camii z 1598 r.) to ciekawe budowle. Innym zabytkowym obiektem budzącym podziw jest tzw. Asansor, znajdujący się w starej dzielnicy żydowskiej, na południowy zachód od Konak Meydani. Asansor to 86-letnia winda, wysoka na 51 m, przyczepiona do skały, która łączy nisko położoną ulicę z górnym poziomem. Rozciąga się tam również taras widokowy z przyjemnymi kafejkami. W Izmirze jest dużo synagog i kościołów, pośród których najciekawszym jest katolicki kościół św. Polikarpa (Gaziosmanpaja Bulv., naprzeciw hotelu Izmir Hilton, wejście od Kazim Paja Bulv.). Jest to bogato wewnątrz zdobiony XIX-wieczny budynek. Msze święte odbywają się co niedziela rano. Innym ciekawym kościołem jest anglikański kościół pw. św. Jana, powstały na przełomie XIX i XX w. Wewnątrz wiszą tablice upamiętniające żołnierzy angielskich, a nawet angielskiego kolejarza, który zginął w wypadku, pracując dla osmańskich kolei. Tablica zamieszczona przy wejściu informuje o kapelanach, którzy krzewili tu wiarę protestancką już od początków XVII w.