Erzurum

Dzieje miasta Erzurum sięgają 6000 lat wstecz, kiedy to osiadły tu pierwsze prymitywne plemiona. O najstarszej historii nie wiadomo wiele oprócz tego, iż z pewnością osada była w posiadaniu kolejno Hurytów, Urartyjczyków, Medów i Persów. Potem przyszli Sasanidzi i w końcu Rzymianie. Miastem rządzili również Ormianie, którzy dzisiejsze Erzurum zwali Karinem. Wiadomo, że w czasach bizantyńskich nazywało się ono Teodozjopolis (od cesarza Teodozjusza, który wskrzesił wymarłą osadę) i po podziale Armenii między Bizancjum i Persję pod koniec IV w. stało się ważną twierdzą, a później nawet siedzibą biskupa. Wielokrotnie broniło się przed napadami Arabów, kilkakrotnie zresztą daremnie, ale zawsze było odbijane przez armię bizantyńską. W X w. powrócono do nazwy Karin, zwłaszcza że rezydował tu armeński zarządca. W połowie następnego stulecia miasto zaczęli niepokoić Seldżucy, którzy po zwycięstwie nad Bizancjum pod Manzikertem (1071) w końcu opanowali Karin. Nazwali je Arz er-Rum, czyli „Ziemią Rzymian”, mając na myśli Bizantyńczyków utożsamianych przez Turków z Rzymianami. Stąd też wzięła się dzisiejsza nazwa miasta. Leżąc na ważnym szlaku handlowym, Erzurum rozwijało się bez większych przeszkód, niepokojone czasami przez bizantyńskie wojska. W 1241 r. zdobyli je Mongołowie i powtórzyli ten wyczyn w 1400 r. pod wodzą Tamerlana, który wyruszył stąd na bitwę z Bejazydem I Błyskawicą (bitwa rozegrała się pod Ankarą). W 1515 r. Erzurum dostało się w ręce Osmanów (za Selima 1), a ponieważ leżało niedaleko granic Rosji, było kolejno przez nich zajmowane w latach 1829, 1878 i 1916. W 1919 r. odbył się tutaj kongres tureckiej organizacji narodowej pod przewodnictwem Ataturka. Na nim to określono granice przyszłej Republiki Tureckiej. Dokładnie 20 lat później miało miejsce słynne trzęsienie ziemi, które pochłonęło 40 tys. ofiar. Całkowicie zmienił się wówczas charakter miasta, stare dzielnice bowiem zostały zrównane z ziemią (jeszcze gorzej było z Erzincanem położonym na zachód od Erzurum – tam legło w gruzach kilka wspaniałych zabytków). Dlatego dzisiaj większość w Erzurum stanowią nowe, niekoniecznie ładne czy stylowe budynki, ale na szczęście najważniejsze zabytki się zachowały (z ponad 60 meczetów połowa uległa zniszczeniu).

Dojazd, orientacja, połączenia

Do miasta dostaniemy się z Sivasu zarówno autobusem (10 USD, 7 godz.), jak i pociągiem (4 USD, 12 godz.). Nie ma problemu z dotarciem tutaj z innych miast w Turcji, bezpośredni autobus i pociąg dojeżdża tu nawet ze Stambułu.

Dworzec autobusowy znajduje się ok. 2 km na północny zachód od centrum miasta, do którego możemy dojść pieszo albo podjechać dolmuszem czy autobusem miejskim Dworzec kolejowy leży nieco bliżej centrum. Po wyjściu z budynku idziemy prosto wzdłuż Istasyon Cad. i po ok. 600 m znajdziemy się nieopodal strefy hotelowej. Skręcając tu w prawo za hotelem Sefer, dojdziemy do ronda, pośrodku Asagi Mumcu Meydani (rozpoznamy go po niewielkiej stacji benzynowej). W jego pobliżu leży najwięcej hoteli. Centrum miasta skupia się przy głównej ulicy handlowej – Cumhuriyet Cad. (biegnącej z zachodu na wschód) i prostopadle jej przecinającej Adnan Menderes Cad. (przedłużenie Isatsyon Cad ), w tych okolicach znajdziemy też najważniejsze zabytki miasta.