Antakya (Hatay) – Antiochia

Historia miasta – Antiochia została założona przez Seleukosa I Nikatora, jednego z diadochów Aleksandra Wielkiego i protoplastę dynastii Seleucydów. Trzysta lat p.n.e. miasto powstało na lewym brzegu rzeki Orontes (dzisiaj Asi Nehri) i znane było później jako Antioch ad Orontes, dla odróżnienia od innych miast o tej samej nazwie, założonych przez królów syryjskich. Miasto utworzono na planie hippodamejskim (zob. Priene i Milet) o kształcie wydłużonego prostokąta powierzchni ok. 250 ha. Przez dwa wieki Antiochia była stolicą państwa syryjskiego, co uczyniło z niej główny ośrodek polityczny państwa. Oprócz profitów płynących z tej uprzywilejowanej pozycji miasto ciągnęło jeszcze wielkie korzyści z handlu, leżało bowiem na skrzyżowaniu szlaków handlowych. Tędy przebiegał szlak z Anatolii na Półwysep Arabski, a także ważniejszy, na osi wschód – zachód (z Europy nad Tygrys i Eufrat). Tutaj kończył się jedwabny szlak, miasto pośredniczyło w handlu z Indiami i Chinami. Pod koniec lat 80. i w. p.n.e. Syrię podbił armeński król Tigranes, korzystając ze sporów dynastycznych w państwie Seleucydów. Niedługo po tym stolica Syrii, jak również całe państwo wpadły w ręce Rzymian (66 p.n.e.), którzy uczynili z miasta stolicę prowincji Syrii. Za ich rządów jeszcze bardziej się rozwinęło, osiągając populację niemalże 500 tys. i ustępując pod tym względem jedynie Rzymowi i egipskiej Aleksandrii.

Bardzo wcześnie zawitało do Antiochii chrześcijaństwo. Pierwsza gmina powstała tu już w połowie I w. i była ponoć pierwszą w historii tej religii gminą założoną poza granicami Palestyny. Tutaj wreszcie zaczęto wyznawców Chrystusa po raz pierwszy nazywać Christanoi. Święty Piotr żył i nauczał w Antiochii w latach 47 – 54 i najstarszy kościół w mieście został wybudowany pod jego wezwaniem. W III i IV w. odbywały się tu liczne synody i zjazdy biskupów, a i Antiochia była siedzibą jednego z nich. W tym też czasie miasto było główną po Konstantynopolu rezydencją cesarzy bizantyńskich i liczącym się w ówczesnym świecie ośrodkiem intelektualnym. Ale czasy dobrobytu minęły wraz ze śmiercią Justyniana Wielkiego (565), który był ostatnim władcą fundującym tutaj liczne budowle (odbudował miasto ze zniszczeń powstałych wskutek trzęsień ziemi i napadów Persów). Na początku VII w. Antiochia wpadła w ręce Arabów, którzy siedzieli tu do 970 r. Wtedy to miasto zostało odbite przez Bizancjum, ale nie na długo, bo już 110 lat później zajęli je Seldżucy. Po 20 latach ich rządów zostali przegnani przez jednego z przywódców I wyprawy krzyżowej – Boemunda, księcia Tarentu, który założył tutaj niewielkie państewko zwane Księstwem Antiochii. Istniało ono aż do 1268 r., kiedy to zdobył je mamelucki sułtan Egiptu i Syrii, Bajbaras. Nie obszedł się on łagodnie z mieszkańcami. Żołnierzy, którzy mu się poddali, wyrżnął w pień (ok. 15 tys.), a zwykłą ludność (w liczbie 100 tys.) wysłał do Egiptu na targ niewolników. Miasto zostało wówczas doszczętnie zniszczone i już nigdy nie podniosło się z tak tragicznego upadku. W czasach osmańskich była to mała wioska, która rozwinęła się w większy ośrodek ponownie w XIX w., a od 1918 r. była okupowana przez Francuzów w ramach mandatu syryjskiego. Wycofali się oni z miasta już w 1921 r., ale Antiochia nadal była częścią mandatu Syrii. Skończyło się to w 1939 r., kiedy po dyplomatycznych i propagandowych wysiłkach Ataturka obywatele miasta opowiedzieli się za przyłączeniem do Republiki Tureckiej. Odtąd Antiochia zwie się Antakyą.

Dojazd, orientacja, połączenia

Do Antakyi dojedziemy zgodnie z planem trasy z Adany. Z dworca autobusowego w Adanie odchodzi co najmniej kilkanaście autobusów do Antakyi (5 USD, 3 godz).

Ofogor leży na północny wschód od centrum miasta, do którego dojdziemy, skręcając dwa razy w lewo po opuszczeniu dworca (zmierzamy tam Istiklal Cad ) . Przez środek Antakyi przepływa rzeka Asi Nehri (po naszej prawej ręce, jeśli idziemy Istiklal Cad., za zabudowaniami). Po wschodniej stronie rzeki znajduje się właśnie dworzec autobusowy, większość hoteli oraz dzielnica handlowa (bazar). Po tej części rzeki usytuowane są również wszystkie zabytkowe meczety i kościoły. Zachodnia strona to – rzec można – bardziej reprezentacyjna część Antakyi, z nowszymi zabudowaniami, pocztą, ratuszem i muzeum, stojącymi przy rondzie i jednocześnie placu – Cumhuriyet Alani (zaraz za mostem).

Antakya utrzymuje wiele połączeń z większością dużych miast Turcji, a także z Halebem (5 USD, 1,5 godz.) i innymi większymi miastami w Syrii.

Noclegi

W Antakyi napotkamy hotele każdej kategorii. Większość skupiona jest na wschodnim brzegu rzeki.

Gastronomia

Restauracji i lokant jest w Antakyi pod dostatkiem, a dodatkowym atutem tutejszej kuchni są kulinarne wpływy Syrii. Mnóstwo lokali skupia się przy dworcu (tutaj te najtańsze), następnie przy Istiklal Cad. i Hurriyet Cad. Również na bazarze można się tanio posilić. Jeśli chcemy się zaopatrzyć w doskonałe warzywa i owoce, wybierzmy się na minibazar leżący na północny wschód od otogaru.

Łaźnie

Jedną z oryginalniejszych łaźni, aczkolwiek niekoniecznie zabytkowych, jest Kurtuluj Hamami lezą ca przy Kurtulus Cad., pomiędzy Habibi Neccar Ca-mii a kościołem katolickim. Trudno do niej trafić, ponieważ wejście ukryte jest pośród kamienic i wygląda jak klatka schodowa jednej z nich. Kąpiel kosztuje tu 3 USD, a wraz z myciem – 3,5 USD. Łaźnia jest nieco zaniedbana (może to już styl arabski?).

Informator

Od najbliższego sezonu biuro informacji turystycznej ma się znajdować przy rondzie Vali Urgens Alam (zachodni brzeg rzeki), na północ od Cumhuriyet Alam (dojdziemy tam Ataturk Cad.). Jeśli jednak biuro nie zostanie tam jeszcze przeniesione, skierujmy kroki do Hukumet Konagi (budynek władz prowincji) usytuowanego na końcu Hukumet Cad. (po wschodniej stronie rzeki). W biurze dostaniemy mapkę i cienką broszurkę po angielsku (z mnóstwem błędów ortograficznych) o najważniejszych zabytkach i okolicznych atrakcjach.