Milas

W Milas (antyczna Mylasa) odetchniemy nieco od komercyjnego wybrzeża i zatłoczonych turystami miast. To typowe, otoczone łańcuchami gór, tureckie rolnicze miasteczko, liczące ok. 30 tys. mieszkańców, ma osobliwy urok, który zawdzięcza wielkiemu wtorkowemu targowi, jaki się tu odbywa (chociaż nawet w zwykły dzień na targowisku roi się od handlarzy), wprowadzającemu do miasta nieco wschodniego klimatu. Poza tym Milas to stare miasto, gdzie rozegrał się pewien epizod z historii Turcji.

Mylasa była pierwszą stolicą historycznej krainy Karii (południowo-zachodnia część Azji Mniejszej), od ok. IV w. p.n.e. Wcześniej władcy Karii rządzili z położonego nieco dalej na południu wzgórza Becin Kale. Siedzibę dworu przeniósł do Milas niejaki Hecatomnos, ale niedługo cieszyło się ono tym statusem, ponieważ najstarszy syn Hecatomnosa Mauzolos założył z kolei nową stolicę w Halikarnasie (dzisiaj Bodrum). Mimo to Mylasa wciąż się rozwijała, miasto było ważnym ośrodkiem handlowym zarówno w czasach hellenistycznych, jak i rzymskich. W 40 r. p.n.e. ucierpiało na skutek oblężenia zbuntowanych wojsk rzymsko-partańskich pod wodzą Labienusa. Zdobywszy Mylase Labienus doszczętnie ją spalił. Miasto zostało szybko odbudowane za rządów Augusta, który wg inskrypcji finansował to przedsięwzięcie, za co mylezjanie postawili na jego cześć świątynię. W czasach bizantyńskich Mylasa była siedzibą biskupstwa podległego arcybiskupstwu w innym starożytnym mieście – Afrodyzjas. Podbita na początku XIV w. przez turkmeńską dynastię Mentese, Mylasa została stolicą jednej z ich prowincji. W 1425 r. prowincja Milas weszła w skład imperium osmańskiego.

Miejsca, które warto zobaczyć

Dużo do zobaczenia w Milas nie ma, ale ponieważ zabytki są rozrzucone po całym mieście, zwiedzenie wszystkich może nam zająć więcej niż pół dnia.

Gumuskesen (rzymski grobowiec) to niewątpliwie najważniejszy antyczny zabytek, jaki pozostał w Milas. Dojdziemy do niego, kierując się na zachód od skrzyżowania Gumuskesen Cad. i Mantese Cad. Odległość od skrzyżowania do grobowca wynosi około kilometra. Turecka nazwa zabytku znaczy mniej więcej „srebrna skrzynia”, a nadano ją ze względu na kształt grobowca-mauzoleum faktycznie przypominającego skrzynię. Z kolei przymiotnik „srebrny” wziął się stąd, że zbudowany z białego marmuru, który intensywnie odbija słoneczne promienie, grobowiec oślepiał niegdyś (dziś marmur jest poszarzały) przechodniów. Budowla jest datowana na I w. p.n.e. – II w. n.e. Piętrowa konstrukcja składa się z komory grobowej oraz stojących na niej 12 korynckich kolumn (narożne mają kształt filarów) wspierających piramidalne zadaszenie budowli. Przyjmuje się, że w swym zasadniczym kształcie przypomina ona słynne mauzoleum z Halikarnasu, z którego niewiele dziś pozostało. Oczywiście miała to być replika na o wiele mniejszą skalę.

Cofnąwszy się do centrum miasta, idziemy cały czas prosto Gumuskesen Cad., która za skrzyżowaniem z Mentese Cad. przechodzi w Kadiaga Cad. Na jej końcu jest skrzyżowanie z Cumhuriyet Cad. Idziemy kawałek w lewo i od razu pierwszą przecznicą w prawo. Ta wąska uliczka doprowadzi nas (po drodze miniemy łaźnię Eski Hamam) do Ulu Camii (Wielkiego Meczetu). Budowla pochodzi z 1378 r., a jej konstrukcja była wzorowana na kościołach bizantyńskich. Meczet podzielony jest na trzy nawy, z czego środkowa to główne pomieszczenie modlitewne sklepione dużą kopułą. Uwagę zwraca nieotynkowany i niepomalowany filar (jest ich w sumie osiem), który prawdopodobnie pochodzi z jakiejś antycznej budowli. Dużo starożytnych elementów dojrzeć można w murach na zewnątrz. Znajdziemy tu kapitele, części portali, gzymsy z greckimi inskrypcjami itp.

Do niewielkiego minaretu muezin wchodził po prostych (nie krętych) schodkach, co jest nieco nietypowe, jeśli wziąć pod uwagę standardy architektury islamskiej. Ściany meczetu są wsparte eleganckimi przyporami. Przechodząc pod jedną z nich (południową), dojdziemy do ulicy, przy której po drugiej stronie stoi Muzeum Archeologiczne, czynne codziennie (prócz sobót i niedziel) w godz. 8.00 – 12.00, 13.00 – 17.00, wstęp: 0,7 USD, studenci: 0,4 USD. Przed muzeum, w niewielkim ogrodzie, wystawione są rzymskie sarkofagi, części starożytnych portali, a także nagrobki z czasów seldżuckich. Zbiory muzeum zawierają przede wszystkim eksponaty związane z Mylasą, ale również z położonym niedaleko Euromos (zob. niżej) oraz Labrandą. Są to m.in. ciekawe posągi, reliefy i przedmioty codziennego użytku.