Powróciwszy na główną ulicę, idziemy na południe i dochodzimy do zabytkowej Ali Pa$a Mamami po lewej stronie. Od razu rozpoznamy ją po licznych kopułkach, które naszpikowane są szklanymi bańkami wpuszczającymi światło do wnętrza. Kompleks powstał w 1572 r., gdy Ali Pasza był zarządcą miasta. Budowla składa się z symetrycznych w stosunku do siebie części dla mężczyzn i kobiet, a wnętrze zaskakuje swą konstrukcją. Przechodząc na drugą stronę ulicy, dojdziemy do meczetu Ali Pasa powstałego w tym samym mniej więcej czasie co łaźnia, a nawet nieco wcześniej. Do kompleksu, oprócz meczetu i łaźni, należą jeszcze turbe Ali Paszy i jego syna Mustafy Beya znajdujące się przy świątyni. Podobnie jak Meydan Camii, tak i ten składa się z jednej dużej sali modlitewnej przykrytej jedną kopułą. W przeciwieństwie jednak do swego poprzednika Ali Pasa Camii ma kopułę osadzoną na wielokątnym bębnie, a portyk składa się w sumie z siedmiu części. Ciekawe, że wystaje on poza fasadę meczetu, a w jednym z naroży schowała się prostokątna podstawa minaretu. Surowe wnętrze odznacza się jedynie zdobioną malowidłami kopułą. Fontanna ablucyjna na dziedzińcu przykryta jest drewnianym dachem, a po jej bokach wyrastają dwa olbrzymie, stare platany.

Ulica, która przylega do meczetu od strony północnej, to słynna skądinąd Sulu Sok., ciągnąca się na zachód, do starej dzielnicy miasta. Można by ją nazwać muzeum na otwartym powietrzu, o czym przekonamy się sami po przebyciu kilkudziesięciu metrów. Wchodzimy bowiem w strefę zagęszczoną starymi bedestenami, karawanserajami, łaźniami, meczetami i medresami rozmieszczonymi zarówno wzdłuż Sulu Sok., jak i przy bocznych uliczkach. Niektóre budowle są w całkowitej ruinie (otwarte kopuły hamamów), inne pięknie odnowione (np. Takyeciler Camii, kryty dziewięcioma kopulami), a większość szykuje się do remontu. Całą tę dzielnicę najlepiej widać z twierdzy na wzgórzu. Dojście tam nie należy do najłatwiejszych zadań, w pewnym momencie jest to wspinaczka, przy której czasami trzeba użyć rąk. Najpierw musimy znaleźć uliczkę odchodzącą z Sulu Sok. na północ, w kierunku wzgórza. Po przejściu między domami wyjdziemy na poletka u stóp wzgórza. Miedzą dojdziemy do głównej ścieżki, która prowadzi na sam szczyt. Uważajmy na sypkie podłoże oraz śliskie i ostre skałki. Trud wspinaczki wynagrodzi nam naprawdę przepiękny widok jak na dłoni wyłożoną mamy topografię całego miasta. Najciekawiej prezentuje się właśnie dzielnica w sąsiedztwie Sulu Sok. Uważa się powszechnie, że twierdza powstała jeszcze w czasach antycznych. Z pewnością wiadomo, że istniała już, kiedy na tereny te przybyli Seldżucy. Zarówno oni, jak i Osmanowie wielokrotnie przebudowywali i reperowali zamek.

Kilkaset metrów na południe od Cumhuriyet Alam, po lewej stronie głównej drogi, stoi odnowiony stosunkowo niedawno, osmański dom Latifoglu Konagi. otwarty w godz. 8.30 – 12.00, 13.00 17.00, wstęp: 0,7 USD, studenci: 0,35 USD. Piękny budynek robi duże wrażenie, a oryginalnie zachowane wnętrze daje pojęcie o życiu XIX-wiecznej elity osmańskiej.

W Tokacie jest jeszcze wiele ciekawych zabytków. Na przykład na północ od Gok Medrese (również przy Gazi Osman Pasa Bulv.) stoi zrujnowany klasztor derwiszów (Sunul Baba Zaviyesi) powstały pod koniec XIII w. W późniejszych czasach wielokrotnie go przebudowywano, aż w końcu został przekształcony w dom mieszkalny. Dzisiaj pozostało po nim niewiele, z oryginalnej budowli zachował się jedynie ciekawy portal. Jeszcze dalej, też po lewej stronie Gazi Osman Pasa Bulv., stoi Sentimur Turbesi (1314). Spoczywa w nim mongolski władca Nurettin.

Dojazd, orientacja, połączenia

Zgodnie z proponowaną trasą do Tokatu przyjedziemy z Niksaru, ale tez z Sivasu czy Amasyi dostaniemy się tu bez większych problemów. Z innych miast tureckich trudniej dojechać do Tokatu bezpośrednio, wyjątek stanowią jedynie miasta na trasie Samsun – Diyarbakir, ponieważ Tokat leży właśnie po drodze.

Jadąc z Niksaru, dotrzemy dolmuszem prawie do samego centrum miasta, ale jeśli podróżujemy dużym autobusem kursowym, to kierowca wysadzi nas na dworcu autobusowym oddalonym od centrum o ok. 2 km w kierunku północnym. Jeśli firma nie zapewni servisu, to można przejść ten kawałek pieszo, a kto nie ma na to ochoty, wsiądzie do dolmusza lub autobusu komunikacji miejskiej.

Tokat można określić jako ulicówkę, chociaż oczy wiście nie jest to wieś. Wszystkie niemal zabytki usytuowane są blisko głównej ulicy, którą jest biegnąca z północy na południe Gultekin Topcam Cad. (na pół nocy nazywa się ona Gazi Osman Paja Bulv). Do niej przylega główny plac – Cumhuriyet Alam (pl. Republiki). Tu znajdują się ratusz i inne ważne urzędy. Jest to również główna ulica handlowa i przy niej skupia się też większość lokali gastronomicznych. Nad miastem góruje skaliste wzgórze z zamkiem, stanowiące doskonały punkt orientacyjny Po południowej stronie góry ciągnie się w kierunku zachodnim stara dzielnica z zabytkowymi budowlami i domami.

Jak już wspomniano, Tokat leży na trasie Samsun – Diyarbakir, choć jest to pewne niedomówienie, ponieważ cała jej długość jest rzadko używana. Można zatem śmiało mówić jedynie o trasie Samsun – Sivas, a więc w rzeczywistości nie ma zbyt wiele możliwości, jeśli chodzi o kierunek (linia kolejowa Sivas – Samsun omija miasto z daleka). Oczywiście jest kilka autobusów bezpośrednich do Ankary (9,5 USD, 5 godz ), Stambułu (18 USD, 11 godz.) czy nawet Malatyi (12 USD, 8,5 godz), ale właściwie na tym kończy się oferta firm przewozowych. Przejazd autobusem do Amasyi kosztuje 4 USD i trwa 2 godz. Bilety autobusowe można kupić również w mieście, w licznych filiach firm przewozowych. Rządząca w Tokade firma Tokat Itimat ma biuro przy Cumhuriyet Alam, po południowej stronie placu. Firmy innych przewoźników znajdziemy na południe od placu, przy głównej ulicy.